اثر نوسان النینو بر اقلیم ایران دکتر ملکی پور
در
زمان وقوع پدیده ال نینو رودباد جنب حاره درنیمکره شمالی به عرض های پائین
تری منتقل شده و در واقع جانب شمالی سلول هدلی درموقعیتی نزدیکتر به استوا
قرار می گیرد.در چنین حالتی پر فشارهای جنب حاره ای در منطقه خاور میانه
به عرض های پائین تری جابجا شده و امکان نفوذ موج بادهای غربی را دردوره
سرد به منطقه مدیترانه و دریای سرخ افزایش می دهند، نتیجه این فرآیندها
افزایش بارش زمستانی ایران و بطور کل خاور میانه در سال های ال نینو خواهد
بود.
سیل های بزرگ در طی النینو در مناطقی همچون پرو، شمال بولیوی و شیلی، سواحل شمالی آفریقا و مدیترانه شرقی، ایران و افغانستان.
تقریباً تمامی تحقیقات انجام شده در ایران نیز رخداد ال نینو را با افزایش بارش های فراگیر در دوره سرد سال مرتبط می دانند
نتایج
پژوهشگران در خاورمیانه نیز ارتباط پدیده انسو را با ناهنجاری های بارش بر
روی منطقه نشان می دهد، بطوریکه سال های ال نینوی قوی با افزایش بارش
زمستانی همراه بوده، همین پژوهش، نیز ارتباط پدیده انسو را با ناهنجاری های
بارش بر روی منطقه نشان می دهد، بطوریکه سال های ال نینوی قوی با افزایش
بارش زمستانی همراه بوده در عین حال جدیدترین خشکسالی ایران و جنوب غرب
آسیا (خشکسالی ٢٠٠١ - 1998) با یکی از طولانی ترین و قویترین لانیناهای نیم
قرن اخیر مرتبط دانسته شده و در واقع فاز سرد انسو علت اصلی خشکسالی اخیر
معرفی گردیده است.
در
مناطق مونسونی همچون هند، مدت زیادی است که نقش ال نینو بر میزان بارش
تابستانی مورد مطالعه قرار گرفته است، با توجه به نتایج بدست آمده می توان
گفت منطقه هند در طول سال های ال نینوی قوی کاهش بارش تابستانی قابل ملاحظه
ای را نشان می دهد. فعالیت سیکلون های حاره ای نیز از فازهای گرم و سرد
انسو تبعیت می کند. در کل، فازهای گرم با افزایش تعداد طوفان های حاره ای و
هاریکن ها در اقیانوس آرام شرقی و کاهش تعداد آنها در خلیج مکزیک و دریای
کارائیب همراه است.
در
عین حال در سال های ال نینو مناطق مرکزی و غربی اروپا در طول فصل زمستان
بارش های بیشتر از نرمال دریافت می کنند که با کاهش میزان فشار هوا در این
منطقه همراه می باشد. در حالیکه اروپای شمالی در چنین سالهایی از بارش های
کمتری برخوردار خواهد بود، از طرفی پوشش برف در مناطقی چون شرق قفقاز -
حوضه غربی وشرقی دریای خزر و آسیای مرکزی بیشتر ازشرایط نرمال خواهد بود.
در واقع مسیر سیکلون ها در منطقه شرق اقیانوس اطلس و اروپا به عرض های
جنوبی تری جابجا می شود.
تاثیر مضاعف انسو با همپیوندی IOD
گاهی اوقات رویدادهای شاخص انسو با فاز های مختلف شاخص IOD همپیوند
می شوند. در این حالت میزان تاثیر گزاری هر یک از رویدادهای شاخص انسو بر
روی مناطق تحت تاثیر، تشدید خواهد شد. مثلا در هنگام بروز فاز گرم IOD به
همراه النینو، میزان همرفت در غرب اقیانوس هند و سواحل شرقی آفریقا نسبت
به النینو منفرد افزایش زیادتری خواهد داشت. در نواحی شرق اقیانوس هند در
منطقه قاره دریایی (اندونزی و استرالیا) فرونشینی هوا تشدید خواهد شد.
این
امر سبب افزایش فراتر از نرمال قدرت بادهای شرقی سطحی در اقیانوس هند شده
در نتیجه رطوبت اقیانوس هند و دریای سرخ در نقش تغذیه رطوبتی سامانه های
مهاجر در خاورمیانه و یا در تکوین توده هوای کم فشار سودانی بیش از پیش
ظاهر می گردد و بدین سان، دوره های مرطوبتری را در ایران و خاورمیانه باعث
می گردد.
در مواقع رویداد لانینا و فاز منفی IOD به صورت توام، سبب شرایط عکس شرح داده شده در بالا می گردد.
ناهنجاری دمای سطح آب دریا در اقیانوس آرام و هند در طی رویداد های النینو و لانینا به صورت منفرد و همراه با فاز های گرم و سرد IOD
عزیزی