گزارش پایانی جلسه و کارگاه مشترک انجمن علمی جغرافیای استان با گروه آموزشی استان ایلام

درتاریخ 20/10/94 روز یک شنبه جلسه هماهنگی اعضاء انجمن و کلاس آموزشی تغییرات اقلیمی و النینو به مدت 4 ساعت با حضور اعضای انجمن جغرافیای استان /دبیران جغرافی/زمین شناسی با مدرسی آقای رحمت اله شجایی مقدم دکترای اقلیم شناسی در محل کانون حضرت فاطمه(س)ایلام دایر گردید، اهداف اجرایی شامل:

1)  ارائه برنامه عملیاتی دبیرخانه جغرافیا و گروه جغرافیای استان و برنامه سالانه انجمن علمی

2)   کلاس آموزشی تغییرات اقلیمی و النینو

3)     ارائه فرم نظرخواهی و پیشنهادات کاربردی و قابل اجرا

در ضمن معاونت محترم پژوهش و برنامه ریزی سازمان و مدیریت ضمن خدمت سازمان در این جلسه حضور یافتند. و راس ساعــــت 30/12 همان روزپایان یافت.

در طول دوره پذیرایی از همکاران بعمل آمد و برای سرگروه های شهرستان نهار آماده شد.

موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک بی بدیل ایران عامل موثر در تعامل سازنده با جهان است

امنیت ملی مردم ایران در تعامل سازنده با جهان                            محمدعزیزی

مفهوم امنیت ملی دارای وجوه چندگانه ؛حفظ استقلال و تمامیت ارضی، تحقق رفاه مردم و ثبات سیاسی کشور، حفظ و اشاعه ارزشهای ملی و اقتصادی، فراهم کردن امکان فراغت خاطر نسبت به تهدیدهای احتمالی می‏باشد.

هر کشوری سیاست امنیتی خود را بر اساس منابع قدرت، ساختار حکومت، موقعیت جغرافیایی و ویژگی های ژئوپلیتیکی و نوع ایدئولوژی تنظیم می کند. در نگرش مدرن امنیت ملّی الف)امنیت ملّی کاملاً مترادف با امنیت نظامی نیست ب )تهدید نظامی، تنها عامل تهدید امنیت ملّی نبوده و جزء اولویتهای اولیه قرار نمی گیرد ج)راه مقابله با تهدیدهای امنیت ملّی، تنها نظامی نیست و در شرایط کنونی، اقتصاد از اهمیت روزافزونی برخوردار است ح)محیط داخلی نسبت به محیط بین المللی، تأثیر بیشتری بر امنیت یا عدم امنیت کشورها دارد.در حقیقت، این اصل در گفتمان جدید پذیرفته شد که امنیت ملّی، تنها از طریق ایده های انقلابی و با ابزار های نظامی و توسل به اقدامات توده ای تأمین نخواهد شد.

همان کاری که دولت احمدی نژاد با گفتمان انقلابی و آرمانی خود و بدون توجه به شرایط زمانی و بین المللی و تنگناهای اقتصادی کشور(اقتصاد دولتی وابسته به نفت٬ فساد اقتصادی٬ بی عدالتی و رانت خواری....)باعث تضاد و تقابل ایران با دنیای پیشرفته گردید و در عوض به حمایت از کشورهای فقیر و ستمدیده و انقلابی پرداخت و نتیجه این سیاست هشت ساله که با حمایت غیر اصولی اصول گرایان همراه بود باعث تحریم های فلج کننده و بدنبال آن ورشکستگی صنعت و کارگاه های کوچک٬ بیکاری٬ فقر و فلاکت٬ تورم و رکود ٬ مشکلات زندگی برای کل مردم ایران و بویژه اقشار آسیب پذیر گردید. به گفته سرلشکر رضایی طمع استکبار و ابرقدرت ها برای جنگ علیه ایران بیشتر شد و امنیت ملی را به خطر انداخت.

 برای مسئولان جمهوری اسلامی نیز روشن شده است که مسائل اقتصادی، هر روز در مقایسه با مسائل نظامی و سیاسی، از اهمیت و اولویت بیشتری در امنیت ملّی برخوردار است. از این رو، آنان به خوبی دریافتند که در این دنیای پرشتاب باید از پتانسیل های جغرافیای سیاسی و اقتصادی چشمگیر کشور بهره گیری کنند. موقعیت ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک بی بدیل آن(قرار گرفتن در مرکز بیضی استراتژیک انرژی جهان که بیش از70 درصد نفت و40 درصد گاز جهان را داراست) و جغرافیای سیاسی استثنایی خود (همسایگی با 15 کشور همجوار)، بازار 80 میلیونی داخلی، ذخایر عظیم نفت و گاز، منابع معدنی، نیروی انسانی جوان و تحصیل کرده ، ازجمله پتانسیل های قابل استفاده در طرح های امنیت ملّی هستند. مقام معظم رهبری و با تدبیر مسولان دلسوز٬ با سیاست نرمش قهرمانانه٬ قدرتمندانه کشور را وارد ارتباطات بین المللی و منطقه ای نمود و موجب شد تا دولت تدبیر و امید تلاش خود را برای تشنج زدایی و تعامل با کشورهای ابرقدرت و کشورهای همسایه و اسلامی- عربی، برای توسعه ی اقتصادی قرار دهد. همان سیاستی که دولت اصلاحات نیز، بخش عمده ای از اهتمام خویش را در تعامل با جهان و گفتگوی تمدن ها و ادامه تشنج زدایی برای اصلاح قدرت اقتصادی کشور مصروف داشت. نتیجه تلاش های وزیر دلسوز و خدمت گذار خارجه جناب محمد جواد ظریف و دوست داشتنی در ماههای گذشته برجام به سرانجام رسید و اسراییل در انزوا دلواپس نمود و از طرف دیگر رییس جمهور یک کشور ابرقدرت با تحفه کتاب مقدس و ارزشمند قرآن کریم متوصل به دامن مقام معظم رهبری شد و توان قدرت ملی ایران در منطقه را به نمایش نهاد.

بنابراین امروزه امنیت ملّی کشورها، به شدت به ارتباطات بین المللی متّصل است، باید در سطح بین المللی رفتار کنند؛ فضای امنیتی جمهوری اسلامی ایران نیز، مکمل استراتژی قدرت های پیرامونی و محیط بین المللی است، نمی تواند رویکرد امنیت ملّی خود را انقلابی و پایه های آن را در جهان اسلام و جهان سوم (مستضعفان جهان)قرار دهد، بلکه به دلیل نیاز جهان به انرژی منطقه، همکاری و مشارکت ایران در فرایندهای صلح و امنیت ضرورت می یابد. و نمی تواند سیاست امنیتی وخارجی بدون تعامل در عرصه ی جهانی بنیان کند. ودکترین نرمش قهرمانانه و تعامل سازنده با جهان، فقط برای حفظ قدرت ملی، امنیت ملی ایران و در نهایت حفظ نظام جمهوری اسلامی است و در این راه، دولت تدبیر و امید نیازمند حمایت همه مردم و نخبگان و دانشمندان روابط بین الملل و علوم سیاسی است. 

  سوال پایانی این است که آیا گروه های فشار و به اصطلاح انقلابی با آتش زدن سفارت خانه ها و بدنبال آن قطع ارتباط با کشورها٬ جزء خسارت مادی و معنوی٬ چه کمکی به قدرت ملی کشورمان کرده اند؟ و پلیس انتظامی خدمت گذار چطور نتوانست از این اتفاق نادرست جلوگیری نمایند؟  در حالی که عربستان خود از قبل همین را می خواست. 

شکل گیری چشمه های قیرو نفت و آبگرم طاقدیس سیاه کوه دهلران

شکل گیری چشمه های قیرو نفت و آبگرم دهلران

            موسی ملکی پور      

مقدمه :منطقه مورد مطالعه کوه سیاهکوه, با مساحت 210 کیلومتر مربع در جنوبغرب استان ایلام , پنج کیلومتری  شمال شهر دهلران  که از سمت غرب و شرق به رودهای میمه و دویرج ، شمال به کوه کاسه ماس و جنوب به دشت دهلران منتهی می شود.مرتفع ترین نقطه ان 1450 متر و پست ترین نقطه آن  دشت دهلران با ارتفاع کمتر از صد متر می باشد. وجود اشکال ‍ژئومرفولوزی و منحصر بفرد با منشا تکتونیک و سایر عوامل درونی و بیرونی تاثیر گذار این کوه را نسبت به سایر کوههای کشور متمایز نموده است.

کوه سیاهکوه که در انتهای کوههای زاگرس و محل برخورد پلاتفرمی عربستان با خشکی ایران بوده و از لحاظ تکتونیکی بیشترین فشار را  بعلت حاشیه بودن و قرار گیری در مرز صفحات متحمل شده  که وجود چهل و پنج خط گسلش بر روی طاقدیس که در مقایسه با کوههای همجوار همانند دینار کوه با سه خط گسلش و کبیر کوه با پنج خط گسلش نشانگر فشار شدید تکتونیکی  بر کوه سیاهکوه  می باشد.

تصویر 1.نقشه خطوط گسل سیاه کوه

فعالیتهای شدید تکتونیکی در کوه سیاهکوه باعث پیدایش شکستگیهای شدید شده که این شکستگیها در روی طاقدیس سیاهکوه بصورت افقی و عمودی است و چهت خطوط گسل ها برخلاف روند عمومی گسلهای زاگرس که شمال غرب و جنوب شرقی است این شکستگیها دارای جهت شمالی و جنوبی می باشند  .شدت تراکم خطوط گسلش  در مرکز طاقدیس در مساحت سی کیلومتر مربع به بیش از بیست گسلش می رسد که این خطوط گسلش اکثرا" بر روی زمین نمود پیدا کرده و بصورت تنگهای عمیق و دره های گسلی پدیدار شده  و در شکل گیری پدیدههایی همچون  چشمه های قیر و آبگرم موثر بوده  که در این تحقیق این موضوع مورد مطالعه قرار می گیرد.

تصویر 2،شکستگی کوه سیاه کوه

چشمه های آبگرم: در طاقدیس سیاهکوه وجود خطوط گسلش زیاد در چندین کیلومتر مربع شبکه پیچیده ای ازفعالیتهای تکتونیکی را بنمایش می گذارد.امتداد بعصی از آنها بر روی زمین پدیدار شده و شکستگیهای عمیق را بر روی زمین ایجاد کرده و رسوبهای دوران چهارم را بریده و در ارتفاع 400 متری دهها چشمه از میان این شکستگیها در سطح زمین جاری می شود.

تصویر 3،چشمه قیر

فرض بر این است که ابهای سطحی در این نواحی بداخل اعماق  زمین نفوذ می کند  و گرمای درونی زمین ناشی از  گرمای ماگما و در اثر جریانهای همرفتی به طرف لایهای سطحی حر کت می کند و از طریق شکستگیها خارج شده  دهها چشمه های آبگرم با قدرت 400 لیتر در ثانیه و درجه حرارت 41 درجه و درجه حرارت محیط در روز نمونه برداری 34 درجه بوده که از لحاظ دسته بندی جزئ آبهای آبگرم بحساب می آید.

اهمیت اقتصادی این چشمه را می توان  جذب توریسم در جهت خواص درمانی این چشمه ها دانست که در شورت سر مایه گذاری می توان به این مهم دست یافت.  

در سیاهکوه  با توجه به اینکه سازند آسماری در زیر سازند گچساران قرار دارد بعلت درز و شکاف فراوان  و تخلخل زیاد سنگ مادر، مخازن نفت تشکیل شده است .حرکات تکتونیکی و وجود درز وشکافها و گسلها بر روی این مخازن باعث جمع شدن منابع نفتی و جریان پیدا کردن انها بطرف سطح زمین و ایجاد چشمه های نفتی می گردد.گسلهای نرمال یا عادی بطور محلی در روی یال چین خوردگی ایجاد نفتگیر می نماید این امر ممکن است یک سطح منحنی دو گسل متقاطع و یا مجموعه ایی از چند گسلش دخالت داشته باشند. بنا بنظر وان هایزن تجمعات نفتی کوههای زاگرس در تله های طاقدیسیهای اهک آسماری و بین سازندهای مقاوم می باشد. در منطقه مورد مطالعه به احتمال زیاد  گسلهای عادی و وجود چینهای خفیف باعث شکل گیری مخازن نفتی شده است نفت مخزن در سازند آسماری در اعماق چهار هزار متری واقع شده و فعالیت آن مربوط به یک گسل جوان و فعال بوده که رسوبهای گچساران ،آغاجاری ،بختیاری و در انتها رسوبهای دوران کنونی را (کواترنر )را بریده و بر روی زمین ظاهر می شود. از موارد اهمیت اقتصادی شکستگیها پی بردن بوجود معادن نفت و اطلاعاتی در مورد مخزن و نوع فراوردهای نفت خام می باشد.  این چشمه از هزاران سال قبل بر روی زمین جاری بوده که اثار آن در منطقه قابل مشاهده است ، اما محل چشمه با فاصله دویست متری در حال تغیر است. در صد سال قبل انگلیسیها در محل این چشمه ها بهر برداری نموده و از طریق راه آهن به بصره نفت خام را منتقل نموده اند اما در حال حاضر هیچ بهربرداری از آن صورت نمی گیرد.